[ Pobierz całość w formacie PDF ]

de Kominterno kaj samtempe partia rivalo de Tito kaj lia kli-
ko  Lovro Kuhar-Pre�ih (1893-1950) kun siaj romanoj, kiuj
iasence memorigas al la tradicio de granda rusa prozo.
Ivan Cankar naski�is la 10-an de majo 1876 en la vila�o
Vrhnika sude de Labako (Ljubljana) al malri�a tajloro kaj
dommastrino. La sufi�e pedagogie interesi�inta paro�estro
per proprapo�a stipendio ebligis al Ivan Cankar frekventadon
de reala gimnazio en Labako. Post tio li transloki�is al Vieno,
kie li enskribis teknikan studadon, kiun li poste neglektis, �ar
li sin tute dedi�is al verkado. En Vieno li kelkfoje �an�is lo�e-
jon kaj okaze ser�is sian estontan fian�inon jen �e tiu, jen �e
iu alia filino de sia �ambromastrino. En Ottakring, tiam pro-
letaria kvartalo de Vieno, li konati�is kun la  laborista de-
mando kaj fari�is la� sia konvinko socialdemokrato. En tiu
senco li en la jaro 1907 e� kandidatis �e la tutregnaj balotoj
por la viena parlamento sur la listo de jugoslaviaj socialdemo-
114
LA DOMO DE MARIA HELPANTINO
eLIBRO
kratoj. En la medio de Ottakring esti�is la plej konataj kaj
oftaj motivoj de lia prozo. En liaj mallongaj noveloj ofte ape-
ras �e�aj nomoj, ja �e�oj tiutempe amase allo�i�is en Vieno
kiel proletarioj. Pri lia multjara restado en Vieno memorigas
memortabulo, muntita sur la domo en Lindauergasse 26.
Ivan Cankar �erpis sian kulturan horizonton el la renoma
germana libroserio Reklam, en kiu �is nia tempo aperas la
plej gravaj verkoj de germanaj kaj tutmondaj klasikuloj. Lia
tiama mondpercepto estis miksa�o de iaspeca ni�eismo (la�
F. Nietzsche, 1844-1900) kaj vulgara marksismo, kiu tiam dis-
vasti�is �e la socialdemokratoj en formo de maldikaj bro�u-
roj. Nur post la jaro 1910, kiam Cankar revenis al sia patrujo
kaj stabili�is en Labako, li revenis anka� al sia katolika kre-
do, kvankam certajn elementojn de socialdemokratio li neni-
am forlasis. La a�toroj, kiuj lin plej forte inspiris, estis apud
Biblio: Dostojevski, Emerson, Nietzsche, Gogolj, Tolstoj,
Heine, Ibsen, Verlain, Baudelaire, Maeterlinck.
Tamen tiu mondpercepta orienti�o priskribas nur la ekste-
ran flankon de Ivan Cankar. En sia spirita strukturo li esen-
ce ligi�is al bibliaj fontoj. Lia obsedo estis paska kredo je
resurekto, kiun li projekciis anka� al sia popolo kaj en la tem-
po de sia socialdemokratia enga�i�o al la proletaria klaso.
Komunistoj poste miskomprene proklamis lian novelon Ser-
visto Bartolomeo kaj lia rajto (1907)  tradukita en Esperan-
ton de Franjo Modrijan  poeziigo de la Komunista manifes-
to de Marx kaj Engels. Efektive tio estis multe pli socialdemo-
kratigo de la kristana evangelio. Ne nur liaj motivoj kaj e�
unuopaj titoloj (ekz. Resurekto kaj renaski�o & ), e� la lingvo
mem estas biblistila. Oni ne povas plen�ue legi la prozon de
Cankar, se oni ne konati�is bone kun Biblio kaj speciale kun
115
LA DOMO DE MARIA HELPANTINO
eLIBRO
Nova testamento. Anka� en tiu �i senco la komunistoj, kiuj
post 1945 �is sia fiasko en 1989 provis alproprigi al si lian
arton, per sistema forigo de �iuj religiaj kaj tiel anka� bibliaj
enhavoj el la publika lernejsistemo, ne utilis al lia literaturo.
Kontra�e, la nuna generacio, krom tiuj, kiuj hejme kaj private
frekventis religiinstruon, ne povas kompreni la kernajn kate-
goriojn de Ivan Cankar.
En sia mondpercepta kaj politika orienti�o Ivan Cankar
samtempe kritikis la katolikan devoji�on sub la formo de kle-
rikalismo  sed e� pli li kritikis kaj malakceptis la doktrinon
de liberalismo. Kiel sociale sentema homo li tuj vidis, al kiaj
konsekvencoj por etbienuloj kaj proletarioj kondukas la sen-
brida profitavido de liberalisma bur�aro. Liberalismon li mal-
akceptis anka� el nacia motivo, ja �i estis ligita kun programo
de germanigo de la slovena popolo  kaj Cankar bone pri-
ju�is, ke la katolika eklezio efektive estis la lasta kaj plej firma
�irmilo kontra� la germaniga ondo.
Komunistoj en sia historiografio sen�ese ripetis la epizo-
don pri la jam menciita poemkolekto Erotika. La tiama laba-
ka episkopo Bonaventura Jegli� kolektis �iujn disponeblajn
ekzemplerojn de tiu �i libro kaj ilin forbruligis. Tiu ago cer-
te ne honorigas la tiaman kulturan nivelon de slovena kato-
likismo. Sed komunistoj forgesis diri la tutan veron: episko-
po Bonaventuro Jegli� �iujn ekzemplerojn de tiu �i tiam vere
provoka libro private a�etis kaj el sia po�o pagis, kontraste al
komunistoj, kiuj detruis multajn valorajn librojn, tamen ne
dea�etante, sed simple konfiskante ilin! Cankar el tiu en si
mem ne tro sa�a kaj honora ago profitis, �ar lia eldonisto tuj
reagis al tiel kompleta dea�eto per nova eldonkvanto. Cankar
ne estis vokita anta� tribunalon, kiel estis vokitaj dekoj da liaj
116 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • supermarket.pev.pl

    •