pamitozs

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

postulat każdej demokracji: tworzenia społeczeństwa wolnych obywateli, którzy razem wytrwale dążą do
dobra wspólnego.
Po tym wszystkim, co zostało powiedziane, może się okazać użyteczne odwołanie się raz jeszcze
do dziejów Izraela. Była mowa o Abrahamie, który był człowiekiem wiary w obietnicę Boga. Stał się
ojcem wielu narodów, przez to że przyjął z ufnością Boże słowo. To znaczące, że w tym kontekście od-
wołują się do Abrahama zarówno synowie i córki Izraela, jak też i chrześcijanie. Powołują się na niego
również muzułmanie. Trzeba jednak od razu sprecyzować, że nie Abraham stoi u podstaw narodu izrael-
skiego jako zorganizowanego społeczeństwa, ale Mojżesz. To Mojżesz wyprowadził swoich rodaków z
ziemi egipskiej, a podczas wędrówki na pustyni stał się prawdziwym twórcą państwa prawa w biblijnym
tego słowa znaczeniu. Jest to kwestia, którą trzeba tu szczególnie uwydatnić: Izrael, jako lud wybrany
przez Boga, był społeczeństwem teokratycznym, dla którego Mojżesz był nie tylko charyzmatycznym
przywódcą, ale także prorokiem. Jego zadaniem było w imieniu Boga budować prawno-religijne podsta-
wy egzystencji Izraela. W tej działalności Mojżesza kluczowym momentem było wydarzenie, które roze-
grało się u podnóża góry Synaj. Tam bowiem zostało zawarte przymierze Boga z narodem izraelskim,
którego podstawą było prawo, jakie Mojżesz otrzymał od Boga na górze. Zasadniczo prawo to stanowił
Dekalog: dziesięć słów, dziesięć zasad postępowania, bez których żadna ludzka wspólnota, żaden naród
ani też społeczność międzynarodowa nie może się urzeczywistnić. Przykazania wyryte na dwóch tabli-
cach, które Mojżesz otrzymał na Synaju, są równocześnie wypisane w sercu człowieka. Uczy tego św.
Paweł w Liście do Rzymian: Treść Prawa wypisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie ich sumienie
staje jako świadek (2, 15). Boskie prawo Dekalogu ma moc wiążącą jako prawo natury również dla tych,
którzy nie akceptują Objawienia: nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie mów fałszywego świadectwa,
czcij ojca i matkę swoją... Każde z tych słów kodeksu synajskiego bierze w obronę jakieś podstawowe
dobro życia i współżycia ludzkiego. Jeżeli kwestionuje się to prawo, współżycie ludzkie staje się nie-
możliwe, a egzystencja moralna człowieka na różne sposoby zagrożona. Mojżesz, który schodzi z góry,
niosąc tablice Przykazań, nie jest ich autorem. Jest raczej sługą i rzecznikiem tego Prawa, które Bóg dał
mu na Synaju. Na ich podstawie sformułuje on potem bardzo szczegółowy kodeks postępowania, który
przekaże synom i córkom Izraela w Pięcioksięgu.
Chrystus potwierdził Dekalog jako podstawę chrześcijańskiej moralności, uwydatniając równo-
cześnie jego syntezę zawartą w przykazaniach miłości Boga i blizniego. Wiadomo również, że znaczenie,
jakie nadaje On w Ewangelii określeniu blizni , ma charakter uniwersalny Miłość, do której zobowiąza-
ny jest chrześcijanin, obejmuje wszystkich ludzi, również nieprzyjaciół. Kiedy pisałem studium Miłość i
Wydawnictwo ZNAK Kraków 2005 54
Jan Paweł II Pamięć i tożsamość
odpowiedzialność, to największe przykazanie Ewangelii ukazało mi się jako norma personalistyczna.
Właśnie dlatego, że człowiek jest bytem osobowym, nie możemy oddać tego, co się mu należy, inaczej,
jak tylko kochając go. Tak jak miłość jest największym przykazaniem w odniesieniu do Boga-Osoby, tak
też miłość jest fundamentalnym obowiązkiem w odniesieniu do osoby ludzkiej, stworzonej na obraz i
podobieństwo Boga.
Ten właśnie pochodzący od Boga kodeks moralności, prawo zatwierdzone w Starym i Nowym
Przymierzu, jest nienaruszalną podstawą również każdego ludzkiego prawodawstwa w jakimkolwiek
ustroju, a w szczególności w ustroju demokratycznym. Prawo stanowione przez człowieka, przez parla-
menty i każdą inną instancję prawodawczą, nie może pozostawać w sprzeczności z prawem natury, czyli
ostatecznie z odwiecznym prawem Boga. Zw. Tomasz sformułował znaną definicję prawa: Lex est quae-
dam rationis ordinatio ad bonum comune, ab eo qui curam communitatis habet promulgata - Prawo jest
to rozporządzenie rozumu dla dobra wspólnego nadane i publicznie obwieszczone przez tego, kto ma
pieczę nad wspólnotą . Jako rozporządzenie rozumu , prawo zasadza się na prawdzie bytu: prawdzie o
Bogu, prawdzie o człowieku, prawdzie o całej rzeczywistości stworzonej. Ta prawda wyraża się w prawie
naturalnym, którego aplikacją do konkretnych sytuacji społecznych jest prawo stanowione. Prawodawca
dodaje do tego akt promulgacji. Tak było na Synaju, gdy chodzi o prawo Boże, i tak jest w parlamentach,
gdy chodzi o różne formy prawodawstwa stanowionego.
Dotykamy w tym miejscu sprawy o zasadniczej wadze dla historii Europy w XX wieku. Przecież
to parlament legalnie wybrany pozwolił na powołanie do władzy Hitlera w Niemczech w latach trzydzie-
stych, a z kolei ten sam Reichstag, udzielając plenipotencji (Erm�achtigungsgesetz) Hitlerowi, otworzył
drogę do politycznej inwazji na Europę, do tworzenia obozów koncentracyjnych i do wprowadzenia w
życie tak zwanego ostatecznego rozwiązania" kwestii żydowskiej, czyli eksterminacji milionów synów i
córek Izraela. Wystarczy przywołać na pamięć tylko ten jeden bliski nam w czasie cykl wydarzeń, ażeby
zobaczyć jasno, że prawo stanowione przez człowieka ma swoje granice, których nie może przekraczać.
Są to granice wyznaczone przez prawo natury, za pomocą którego Bóg sam chroni podstawowe dobra
człowieka. Zbrodnie hitlerowskie doczekały się swojej Norymberg!, gdzie winni zostali osądzeni i ponie-
śli karę według ludzkiego wymiaru sprawiedliwości. Jednak jest wiele przypadków, w których brakuje
tego ostatniego dopełnienia, choć zawsze pozostaje najwyższy trybunał Boskiego Prawodawcy. Głęboka
tajemnica okrywa sposób, w jaki Sprawiedliwość i Miłosierdzie spotykają się w Bogu w sądzie nad
ludzmi i dziejami ludzkości.
W tej perspektywie, jak już mówiłem, na początku nowego stulecia i tysiąclecia trzeba wysuwać
zastrzeżenia wobec postanowień prawnych, jakie zostały zadecydowane w parlamentach współczesnych
demokracji. Najbardziej bezpośrednie odniesienie, jakie przychodzi na myśl, to prawa aborcyjne. Kiedy
jakiś parlament zezwala na przerywanie ciąży, zgadzając się na zabicie dziecka w łonie matki, popełnia
poważne nadużycie w stosunku do istoty ludzkiej niewinnej, a ponadto pozbawionej jakiejkolwiek moż-
liwości samoobrony. Parlamenty, które stanowią i promulgują podobne prawa, muszą być świadome te-
go, że przekraczają swoje kompetencje i pozostają w jawnym konflikcie z prawem Bożym i z prawem
natury.
Wydawnictwo ZNAK Kraków 2005 55
Jan Paweł II Pamięć i tożsamość
23.
Powrót do Europy?
Bardzo aktualnym zagadnieniem jest odniesienie Polski do nowej Europy. Można się py-
tać, jakie tradycje wiążą Polskę ze współczesną Europą Zachodnią. Czy mogą zrodzić się proble- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia / pdf / download / pobieranie / ebook

Odnośniki