[ Pobierz całość w formacie PDF ]

de Kominterno kaj samtempe partia rivalo de Tito kaj lia kli-
ko  Lovro Kuhar-Preòih (1893-1950) kun siaj romanoj, kiuj
iasence memorigas al la tradicio de granda rusa prozo.
Ivan Cankar naski¸is la 10-an de majo 1876 en la vila¸o
Vrhnika sude de Labako (Ljubljana) al malriça tajloro kaj
dommastrino. La sufiçe pedagogie interesi¸inta paroÛestro
per proprapoÿa stipendio ebligis al Ivan Cankar frekventadon
de reala gimnazio en Labako. Post tio li transloki¸is al Vieno,
kie li enskribis teknikan studadon, kiun li poste neglektis, çar
li sin tute dediçis al verkado. En Vieno li kelkfoje ÿan¸is lo¸e-
jon kaj okaze serçis sian estontan fiançinon jen çe tiu, jen çe
iu alia filino de sia çambromastrino. En Ottakring, tiam pro-
letaria kvartalo de Vieno, li konati¸is kun la  laborista de-
mando kaj fari¸is laû sia konvinko socialdemokrato. En tiu
senco li en la jaro 1907 eç kandidatis çe la tutregnaj balotoj
por la viena parlamento sur la listo de jugoslaviaj socialdemo-
114
LA DOMO DE MARIA HELPANTINO
eLIBRO
kratoj. En la medio de Ottakring esti¸is la plej konataj kaj
oftaj motivoj de lia prozo. En liaj mallongaj noveloj ofte ape-
ras çeÛaj nomoj, ja ÇeÛoj tiutempe amase allo¸i¸is en Vieno
kiel proletarioj. Pri lia multjara restado en Vieno memorigas
memortabulo, muntita sur la domo en Lindauergasse 26.
Ivan Cankar çerpis sian kulturan horizonton el la renoma
germana libroserio Reklam, en kiu ¸is nia tempo aperas la
plej gravaj verkoj de germanaj kaj tutmondaj klasikuloj. Lia
tiama mondpercepto estis miksaîo de iaspeca niçeismo (laû
F. Nietzsche, 1844-1900) kaj vulgara marksismo, kiu tiam dis-
vasti¸is çe la socialdemokratoj en formo de maldikaj broÿu-
roj. Nur post la jaro 1910, kiam Cankar revenis al sia patrujo
kaj stabili¸is en Labako, li revenis ankaû al sia katolika kre-
do, kvankam certajn elementojn de socialdemokratio li neni-
am forlasis. La aûtoroj, kiuj lin plej forte inspiris, estis apud
Biblio: Dostojevski, Emerson, Nietzsche, Gogolj, Tolstoj,
Heine, Ibsen, Verlain, Baudelaire, Maeterlinck.
Tamen tiu mondpercepta orienti¸o priskribas nur la ekste-
ran flankon de Ivan Cankar. En sia spirita strukturo li esen-
ce ligi¸is al bibliaj fontoj. Lia obsedo estis paska kredo je
resurekto, kiun li projekciis ankaû al sia popolo kaj en la tem-
po de sia socialdemokratia enga¸i¸o al la proletaria klaso.
Komunistoj poste miskomprene proklamis lian novelon Ser-
visto Bartolomeo kaj lia rajto (1907)  tradukita en Esperan-
ton de Franjo Modrijan  poeziigo de la Komunista manifes-
to de Marx kaj Engels. Efektive tio estis multe pli socialdemo-
kratigo de la kristana evangelio. Ne nur liaj motivoj kaj eç
unuopaj titoloj (ekz. Resurekto kaj renaski¸o & ), eç la lingvo
mem estas biblistila. Oni ne povas plen¸ue legi la prozon de
Cankar, se oni ne konati¸is bone kun Biblio kaj speciale kun
115
LA DOMO DE MARIA HELPANTINO
eLIBRO
Nova testamento. Ankaû en tiu çi senco la komunistoj, kiuj
post 1945 ¸is sia fiasko en 1989 provis alproprigi al si lian
arton, per sistema forigo de çiuj religiaj kaj tiel ankaû bibliaj
enhavoj el la publika lernejsistemo, ne utilis al lia literaturo.
Kontraûe, la nuna generacio, krom tiuj, kiuj hejme kaj private
frekventis religiinstruon, ne povas kompreni la kernajn kate-
goriojn de Ivan Cankar.
En sia mondpercepta kaj politika orienti¸o Ivan Cankar
samtempe kritikis la katolikan devoji¸on sub la formo de kle-
rikalismo  sed eç pli li kritikis kaj malakceptis la doktrinon
de liberalismo. Kiel sociale sentema homo li tuj vidis, al kiaj
konsekvencoj por etbienuloj kaj proletarioj kondukas la sen-
brida profitavido de liberalisma bur¸aro. Liberalismon li mal-
akceptis ankaû el nacia motivo, ja ¸i estis ligita kun programo
de germanigo de la slovena popolo  kaj Cankar bone pri-
ju¸is, ke la katolika eklezio efektive estis la lasta kaj plej firma
ÿirmilo kontraû la germaniga ondo.
Komunistoj en sia historiografio sençese ripetis la epizo-
don pri la jam menciita poemkolekto Erotika. La tiama laba-
ka episkopo Bonaventura Jegliç kolektis çiujn disponeblajn
ekzemplerojn de tiu çi libro kaj ilin forbruligis. Tiu ago cer-
te ne honorigas la tiaman kulturan nivelon de slovena kato-
likismo. Sed komunistoj forgesis diri la tutan veron: episko-
po Bonaventuro Jegliç çiujn ekzemplerojn de tiu çi tiam vere
provoka libro private açetis kaj el sia poÿo pagis, kontraste al
komunistoj, kiuj detruis multajn valorajn librojn, tamen ne
deaçetante, sed simple konfiskante ilin! Cankar el tiu en si
mem ne tro sa¸a kaj honora ago profitis, çar lia eldonisto tuj
reagis al tiel kompleta deaçeto per nova eldonkvanto. Cankar
ne estis vokita antaû tribunalon, kiel estis vokitaj dekoj da liaj
116 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • supermarket.pev.pl

    •